Yukarıda resmini gördüğünüz kişi bir İngiliz. 1804 yılında İstanbul’a geldiğinde sadece on yedi yaşındaydı. İngilizlere ait ‘Batı Hindistan Ticaret Şirketinin’ temsilcisi olarak ayak bastığı bu İmparatorlukta hiç zorluk çekmeyecekti. O doğuştan gelen bir dil yeteneği ile İngilizce ve Fransızcanın dışında, Latince ve Yunan dillerini de biliyordu. Bununla yetinmemiş, Osmanlıcayı, Farsçayı ve Süryaniceyi eklemiş, hızını alamamış İbraniceyi de öğrenmişti. İstanbul’da bir müddet kaldıktan sonra İzmir’e geçti burada artık kusursuzca konuşabiliyordu lisanımızı. İzmir’den sonraki durağı İskenderun oldu, artık Elçilikte çalışıyordu. Arap dillerine ilgi duymaya başlamıştı, çabuk öğrendi hem de farklı lehçeleriyle birlikte. Artık bir Batılı gibi değil bir yerli gibi giyiniyordu, Mısır’a gitti, İran Körfezini dolaştı, Memlük dilini öğrendi, dönüşünde Şam’da çok beğendiği Emevi Camisine gitti. O devir için çok kısa sayılabilecek bir zamanda bunları gerçekleştirmişti ve Bombay’a gitmek üzere yola çıktığında, İstanbul’a ayak bastığı tarihten sadece üç sene geçmişti. 1807 yılının Eylül’ünde Hindistan’a geldi. Dünya Fransız Devriminin etkisindeydi ve karşılaşacağı insan Fransız Devriminin savunucularından birisiydi.. Tarihçi ve siyaset adamı Sir unvanlı, hukukçu James Mackintosh, onun hayatını değiştiren insan olacaktı. Bu tanışma sonunda Tarihe ve Arkeolojiye merak saldı, kızı Mary ile evlenerek ailenin bir parçası oldu.
Ocak 1808 yılında Bağdad’a yerleştiler. Bütün çalışmaları Coğrafya ve arkeoloji üzerineydi. Uzatmayalım, onu bu kadar ünlü hale getirecek çalışmalarını yayınlayamadan Şiraz’da koleradan hayatını kaybettiğinde sadece otuz dört yaşındaydı, iki senesi hariç son on yedi senesi Orta Doğuda geçmişti. 1839 yılında çalışmaları İngilizce olarak Avrupa’da, eşi Mary tarafından yayınlandı ve büyük bir yankı buldu.
Evet, bugün size tanıttığımız, Dünyanın yedi harikasından biri olan kayıp Babylon yani Babil şehrinin kalıntılarını bulan ve yazarak, eserini bize bırakan, bu genç dil aşığı adam, Cladius James Rich’di.
M. Meran Pakel
Dalyan, 26.07.2020
3 KURUŞ 