Yukarıda resmini gördüğünüz muhteşem yapı Rusya’nın ünlü müzesi, Hermitage. Kelimenin tam Türkçe karşılığı ‘Tevekkül yeri’ yani düşünme ve inziva yeri eski söylemde. Burada tarihin derinliklerinden gelen eşsiz parçalar tam bir sessizlik içinde uyuyorlar. Bugün bizi çok yakından ilgilendiren bir eseri ve ona sahiplenmek isteyenleri anlatmak istiyorum.
Aşağıdaki fotoğraf dünyanın bilinen en eski halısı. Yaşını MÖ 500 ila 350 arası olarak veriyorlar.
Bu halı donmuş olarak Altay dağlarında 1949 yılında Sergei İvanovich Rudenko tarafından bulundu. 2 metre boyunda ve 183 santim genişliğinde olan halı bir buz kütlesinin içimde kalmış ve bu şekilde günümüze ulaşabilmişti. Halı İskitli soylu bir kişinin kurganında bulunduğu için adına Pasyryk Halısı adı verildi. Halının orijini üzerine Ulrich Schurmann 1982 yılında çalışmalarını yayınladı ve ‘Ermeni Sanatının üstün bir Örneği’ olarak kayıtlara geçti. Artık halı bir ‘Ermeni’ halısı olmuştu.
Oğuz boyları ve Selçuklularla Anadolu’ya gelen halı-kilim kültürü ve geleneği Batı dünyasına Türk belki daha doğru bir deyişle Orta Asya halı tekniğinin inceliklerini de gösterdi. Ülkelerin halı dokuma teknikleri farklıydı. Türk boylarının değiştirmedikleri, devam ettirdikleri halı düğümleri, çift düğümlüydü. İran ve yöresi ise bugün dahi tek düğümlü olarak dokuyorlardı.
Üzerinde geyik ve at motifleri olan bu kırmızı renkli Hermitage’ın özel bir odasında uyuyan halı da tek değil tamamen çift düğümlerle işlenmişti.
Dünya literatüründe ‘Gördes’ düğümü olarak adlandırılan düğümlerle tıpatıp aynıydı.
Bundan sonrası bu konunun uzmanı olan kişilere kalmış, giderler incelerler ve bu güne kadar yanlış olarak gelen bir olguyu yine bilimsel yazılarıyla sunarlar. Ümit ediyorum..
M. Meran Pakel
Dalyan, 17.07.2020
3 KURUŞ 