Aydın’dan Arizona’ya Develerle Konuşan Adam…

Yukarıya fotoğrafta gördüğünüz adam İzmir eyaletine bağlı Aydın’da doğdu. Annesi Rum babası ise Suriyeliydi. Kayıtlar tam tutulmadığı için mi yoksa kilisede kaydı olmadığı için mi bilmiyoruz, Filip’in yaklaşık 1828 yılında doğduğu kabul ediliyor. Genç Filip, Hıristiyanlığı bıraktı ve Müslüman oldu. Sonrasında uzun bir yolculuğa çıktı. Bu yolculuktan döndüğünde artık adının önünde bir unvan vardır. ‘Hacı Ali’ kendine bir meslek de edinmiştir. O, bir deve terbiyecisidir. Olayın geçtiği yıllar Ege’de şehirlerarası taşıt aracı develerdir. Tüm nakliyat onlarla yapılmaktadır ve onların dillerinden anlayan kişi de ‘Hacı Ali’dir.

Fotoğrafını gördüğünüz gemi, bir Amerikan yolcu ve yük gemisi, USS Supply adındaki bu gemiye ‘Hacı Ali’ yanında sekiz adamı ile birlikte binerler. İzmir’den 21 adet deve götürmektedirler. Mısır’ İskenderiye’den dokuz deve daha alırlar, daha sonra uğradıkları Tunus’tan ancak üç deve seçerler ve böylece 33 deve ile Amerika’nın yolunu tutarlar. Yeni kıtaya Şubat 1856 yılında ayak bastıklarında onlar artık Amerikan ordusunun yeni kurulan ‘Deve Birliğinin’ anlaşmalı adamlarıydılar ve Ali sadece yirmi sekiz yaşındaydı. Bir iç Savaşa doğru sürüklenen Amerika, güneydeki ‘Çölleri’ geçebilmek için yeni bir birlik oluşturuyordu.

**Askerler ilk defa bir deveyi birliklerinde görüyorlar**

Sekiz sene Orduya hizmet etti Ali ve develeri. 1864 yılında iç savaşın sonuna doğru, ‘yetersiz bütçe nedeniyle’ işlerine son verildi. 1870 yılında develer açık arttırma ile satıldı.’Hacı Ali’ adını da bıraktı ve Philph Tedro oldu yeniden. Elinde kalan son develerini doğal ortama saldı. En üstte gördüğünüz hanımla evlendi.

Madencilikle uğraştı, ‘Kuvars kasabasına’ geldi ve 1902 yılında aramızdan ayrıldı. Neşeli ve komik bir adamdı deveci Filip, Amerikalılar onu unutmadılar ona taktıkları adla tarihlerinde yaşatıyorlar. Amerikan Tarihine ‘Hi Jolly’ olarak geçti ilk deve birliğinin, develerle konuşan adamı.

Yolunuz Arizona’ya Kuvars kasabasına düşerse, orada bir küçük piramit göreceksiniz üstünde bakır bir deve plaka olan işte o Aydın’da doğan Filipin anıtıdır. 1935 yılında Arizona Valisi tarafından yaptırılmış bu anıtta bir hata ile ‘Symrna’ yani İzmir ‘Syria’ olarak yazılmıştır.