Yukarıdaki fotoğraf İtalya’da Perugia şehrine ait. Kayalık bir tepe üzerine yerleşmiş, ovalarındaki üzüm bağlarında şarapçılık yapılıyor. Genç nüfusu ile tam bir öğrenci şehri. 1990 lı yıllarda bir müddet yaşadığım bu şirin yerde başlıyor hikayemiz.
Perugia’nın vadilerinden birinde aşağıda gördüğünüz yazılı taş bulundu. Taşın yazılı iki yüzündeki harfler, Latince ve Grekçe olarak okunmaya çalışıldı, sonuç alınamadı ve ‘Cippus Perusimus’ adını verdikleri bu yazıt bir köşede kaderine terk edildi.
Size tanıtacağım ilk kişi, Floransa Üniversitesinden arkeolog ve dil bilimci olarak mezun oldu. Giovannangelo Camporeale, Orta İtalya’daki Etruria bölgesi üzerine yaptığı çalışmalar onu Etrüsk dili ve medeniyeti konusunda tam bir ‘bilgin’ seviyesine ulaştırdı.
Bulunan birçok yazıt hep soldan sağa okunmaya çalışılmıştı oysa ‘Etrüsk’ dili tam tersine Batı dillerinden farklı olarak sağdan sola doğru okunacak şekilde yazılmıştı. Şimdi aşağıya aldığım ‘Cippus Perusimus’un ilk kelimesini birlikte okuyalım.
‘Eurat’ Hiç bu dili bilmeseniz de başlangıç kelimesi bunun ‘Su’ ile ilgili olduğunu bize anlatmaya yetiyor. Etrüsk dili ve yazıtları çok uzun uğraşlar sonunda okunabildi ancak birçok kelimenin anlamı bilinemedi ta ki Giovannangelo şimdi tanıtacağım kişiyle karşılaşıncaya kadar.
Hikayemizin ikinci kahramanı Orta Asya’da Doğu Türkistan’da doğdu. Cumhuriyetin ilk yıllarında İstanbul’a geldi ailesi ile. Boğaziçi Lisesini bitirdikten sonra Mühendislik tahsili için Almanya’ya okumaya gitti, savaşın başlamasıyla yarım kalan tahsilini İstanbul’a dönerek İTÜ’de tamamladı ve İnşaat yüksek mühendisi olarak mezun oldu. Hayatını mühendislikle kazanan Kazım Mirşan’ın ‘hobisi’ Orta Asya Türk Dilleri ve Türkçe üzerineydi. Hiçbir akademik tahsil yapmamasına karşın katıldığı ilk Uluslararası toplantıda bir Etrüsk yazıtının yanlış okunduğunu ve doğrusunu anlamları ile anlatınca tüm dikkatleri üzerine çekti. Prof. Giavannangelo ile böyle bir toplantıda tanıştılar. Onun açıklamaları ile Etrüsk yazıtları gerçek anlamına kavuştu.
Bilgisini kimseden saklamayan Kazım Mirşan ‘Etrüsk’ dilinin bir ön Türk dili olduğunu dünyaya ilk anlatan kişi oldu. Uzatmayalım, yirmiden fazla Türkçe kitap yazdı dil üzerine, yetmedi bir o kadar Almanca, İngilizce kitap yazdı sessiz sedasız Bodrum’da yaşadığı evde.
Etrüskler üzerine hayatını adayan Eneritus Prof. Giovannangelo’yu İtalyan halkı unutmadı, geçtiğimiz yıllarda, onun adını taşıyan bir müze açtılar son kazı yaptığı şehirde.
Ondan fazla Türk Lehçesi yanında, İngilizce, Almanca ve Rusça, Latince ve eski Grekçeyi bilen ‘Dil Uzmanımıza’ bizler ne yaptık diye sorarsanız. Kocaman bir ‘hiç’. Kendi dilimize ve geçmişimize ne kadar saygı duyduğumuzun ayıbı bize yeter.
( Sevgili Kazım Mirşan ile ilgili, daha fazla bilgiye internet ortamından kolayca ulaşabilirsiniz )
Sağlıklı ve bilgili günler dileklerimle,
M. Meran Pakel
Dalyan, 10.05.2023
299 (20/23)
3 KURUŞ 