En üstte gördüğünüz fotoğraftaki harabe bir ortaçağ derebeyinin kulesini andırıyor, şu andaki hali bu resimdeki gibi. Bu yapının orijinal görünüşünü ülkemizi gezen bir gezgin çizmiş, Onu da hemen altında görüyorsunuz. Duvarlarla çevrili bir konağın tam köşesindeki kulesiyle bu güzel külliye, yolunuz düşerse, Çanakkale’de Ezine civarında Yeniköy mevkiindeydi 1770 li yıllarda.
Şu anda otların sardığı duvarları bile kalmayan bu konak bir zamanlar Kaptanı Derya ve sadrazamlık yapmış Cezayirli Hasan Paşanın konağı. Cezayirli Hasan Paşanın, Kafkaslardan geldiği söyleniyor, ama onu ünlü kılan iki önemli nedeni var. Birincisi yanında kendi terbiye ettiği aslanıyla dolaşması.
İkincisi, Cezayir’de bulunduğu sırada, Amerikan donanmasını rehin alarak, Amerikan hükümetini Vergi ödemeye zorunlu bırakmasıdır. Bu ‘Vergi’ kararı bu güne kadar ABD’nin Kongre kararı ile başka bir ülkeye ödediği ilk ve son örnektir. ( Hoş ABD bunun acısını sonradan ‘Berberi Savaşları’ ile fazlasıyla çıkaracaktır.)
Osmanlı Donanmasının kendinden çok daha zayıf bir donanmaya nasıl yenildiğini merak edenler ‘Çeşme Deniz Savaşının’ ibret verici hikâyesini okuyabilirler. İşte bu bahtsız savaşta donanmanın bir bölümünün komutasının Cezayirli Hasan Paşa’da olduğunu ve yaralı halde İstanbul’a geldiğini, hiç savaş gemisi kalmamış donanma için, tersanede kızaklarda, bakımda olan kadırgaları denize indirerek Çanakkale boğazını savunmaya gittiğini de yazalım. İşte çok sevdiği bu topraklar için kendine Ezine yakınlarındaki bu konağı yaptırdı, İstanbul entrikalarından uzak burada yaşamayı yeğledi. Ama bütün bunlardan daha önemlisi, artık çağın değiştiğini ve denizciliğin bir bilgi ve hesap teknik işi olduğunu savunarak, ülkemizin ilk mühendislik okulun açılmasına öncülük etti. İşte 1773 yılında açılan ve bugün İstanbul Teknik Üniversitesi adını verdiğimiz onur kaynağımızı ona borçluyuz.
M. Meran Pakel
Dalyan, 06.08.2020
3 KURUŞ 