Yolunuz Londra’ya düşerse yukarıda resmini gördüğünüz binaya uğrayın. Parlemento Binalarının olduğu Westminister semtindeki bu bina bir toplantı salonu, aynı zamanda 1930 lu yıllardan yetmişli yılların sonuna kadar düğün merasimleri için de kullanılmış. Kimler burada evlenmiş derseniz, Elizabeth Taylor, Diana Dors, Peter Sellers, Roger Moore, Orson Welles, Joan Collins, Adam Faith, Barry Gibb, Ringo Starr hemen sayabileceklerimiz, ayrıca Başbakan olmadan evvel Antony Eden, Chuchhill’in yeğeni Charles Spencer Churchhill ile burada evlendi. Bu salonun adı “Caxton Hall” ve şimdi bizi ilgilendiren konuya gelirsek, günümüzden tam altmış dört yıl evvel yine böyle Haziran ayının son günlerinde Basın-yayın kuruluşlarına kısa bir mesaj geldi. Mesajda Temmuz ayının başlarında bir basın açıklaması yapılacaktı. Yer Caxton Hall tarih 9 Temmuz. Açıklamayı yapacak kişinin adı Bertrand Russell. 9 Temmuz günü bu toplantı için açılan salon gelen basın elemanlarını karşılayamayacak kadar küçüktü, hemen büyük salonu açtılar. Nobel ödülünü alalı sadece beş yıl geçmişti, neler söyleyeceğini, merakla bekliyorlardı. Kürsüye çıktı, sessizliği bekledi, cebinden çıkardığı kağıttan okumaya başladı, “Size bir mesaj getirdim. Bu bir uyarı mesajı, aşağıda imzası olan kişiler tarafından seslendirilen, duyurulmak istenen bir mesaj bu…” Devamında, güçlü hükümetlerin sıradan vatandaşlarının, şehirleri yıkılmadan yaşayabilmeleri için son bir umut mesajıydı okudukları. Sustu. Artık imzalayanların adlarını okuyacaktı ve başladı, soyadlarına göre alfabetik sırayla. Max Born, Percy W Bridgman, Albert Einstein, Leopold İnfeld, Fredric Joliot-Curie, Hermann J Muller, Linus Pauling, Cecile F Powell, Joseph Rotbldt, Bertrand Russell, Hideki Yukawa İmzaların arasında ismi olan Einstein bildiriyi okumuş ve ölmeden önce imzalamıştı. Hemen hemen hepsi nobel ödüllü olan bu idealist insanlar suskun topluma ilk defa bir çığlık oluyorlardı. ABD nin bitmeyen Hidrojen bombası denemelerinin sonuncusu olan Bikini felaketinden fazla bir zaman geçmemişti. Einstein’ı onurlandırmak için Einstein-Russell Manifestosu adıyla geçen bu toplantı “Nükleer silahlara karşı” ilk baş kaldırış oldu. Bunu hemen altı gün sonra Almanya’da Landau şehrine yakın Constance gölünde bulunan Manau Adası Nobelliler toplantısı sonrasında ikinci bildiri hazırlandı ve ilk önce on sekiz, daha sonra katılanlarla elli iki Nobelli imzaladı.
Temmuz ayı yaklaşırken bu onbir insanı, bilimin kötü ellerde nelere yol açtığını yine kendi sözleriyle anarak yazımızı bitirelim.
“Bizler, farklı ülkelerden, farklı görüşte, farklı dinlerde bilim insanlarıyız. İnandığımız bilimle insanlığın daha mutlu bir yola ulaşması ümidimizi koruyoruz, fakat, çalışmalarımızın hırslı yöneticilerin istekleri doğrultusunda kullanılmasını kınıyoruz. ..”
M. Meran Pakel
Dalyan, 21.06.2019
3 KURUŞ 