‘Ayı’ ve ‘Boğa’…

Yukarıda gördüğünüz bina bilinen en eski ‘Borsa Binası’ olarak kabul ediliyor. 1460 yılında Antwerp’te açılmış. Bir karşılaştırma yaparsak bizim tarihimizde Fatih Sultan Mehmet dönemine denk geliyor. Alta aldığım fotoğraf ise daha sonraki yıllarda açılan Amsterdam borsa binasının günümüz görünüşü.

Frankfurt borsası ise, bunlardan sonra en yaşlılarından biri. Borsanın dört yüzüncü yılı nedeniyle, aşağıda gördüğünüz heykeller yerleştiriliyor.

Borsa simsarları tarafından sıkça kullanılan ‘Ayılar’ ve ‘Boğaların’ yatırımcı guruplarını temsil ettiğini biliyoruz.  Heykelin sanatçısı Reinhard Dachlauer Frankfurt doğumlu, heykeltıraşlık onun ikinci işi neredeyse hobisi. Yaptığı heykellere aşağıda gördüğünüz mührünü basıyor.

Reinhard bilinen bir sanatçı değil, teklif kendisine geldiğinde tereddütsüz kabul etmiş. Yapım işine başladığında kendisinden çok uzaklarda, Amerika’da, bir heykeltıraşın aynı günlerde, bir ‘Boğa’ heykeline başladığından habersiz. Reinhard 1988 yılının Ekim ayının sekizinci gününe yetiştiriyor. O günlere kadar, Borsa Simsarlarının yakıştırması olan bu iki terim, açılan heykellerle, ilk defa ‘Borsa’nın Sembolüne’ dönüşüyordu.

Oysa ‘Ayılar’  teriminin, ticarette Batı Dünyasında çok eskilere dayandığını Miriam-Webster sözlüğünden öğreniyoruz. 

‘Ortada ayı yokken, önceden onun postunu satın alanlar’  Ayı Postunun çok değerleneceğini düşünerek para yatıran insanlar için bu deyiş  on birinci yüzyıldan başlayarak kullanılmış.

Boğa’lar ise, sabırsız, agresif ve farklı hisse senetlerine çabuk yatırım yapan insanları temsil ediyor.

Bu girişten sonra gelelim hikâyemize; Aşağıda gördüğünüz bina ABD nin New York şehrinde Manhattan’daki New York Borsa binası.

 15 Aralık 1989 günü Manhattan Sokaklarına bir trayler girer.  Gece yarısını çoktan geçmiştir, neredeyse sabah olmak üzeredir.  Hikayenin devamını, Artribune’de 21 Mart 2014 tarihinde yayınlanan Alessandro Berini’nin Heykel Sanatçısı Arturo di Modica röportajından dinleyelim. ‘Ciddi bir mali kriz vardı. Bir cesaretlendirme işareti olarak, New York şehri için büyüyen borsanın sembolü olan bir boğa yapmak aklıma geldi. 1987’de başladım ve 1989’da bitirdim. Bana 350.000 dolara mal oldu. Ben de aldım ve Borsa’nın önüne bıraktım.‘

Bu iş o kadar da kolay olmadı, Arturo’nun heykel için seçtiği Borsa Binasının önüne geldiklerinde bir sürprizle karşılaştılar, yaklaşan Noel nedeniyle dev bir çam dikilmişti. Heykeli çamın önüne bıraktılar. İzin almaya bile gerek görmemişti sanatçı, devam ediyor. ‘Onu benden aldılar. Üç gün boyunca kimse nerede olduğunu bilmiyordu. Sonunda Queens’de bir depoda olduğunu öğrendim. Yapacak bir şey yoktu, almaya gittim. Cezayı ödedim, sanırım 500 dolardı. Bu yüzden onu yine sokakta bıraktım. Bu kez, bugün hala ayakta olduğu ve kimsenin ona ulusal bir anıt olarak dokunamadığı Bowling Green Park’ta’

New York halkı sadece bir gün gördüğü bu ‘Boğayı’ sevmiş, yerine konması için ellerinden geleni yapmışlardı gerçekte.

7 Mart 2017 günü yalnız Boğanın karşısına bir kız dikildi. Görünüşü cesurdu. Elleri belinde ve adeta ona meydan okuyordu.

Kristen Visbalîn yarattığı bu bronz heykeli de halk çok sevdi, özellikle turistlerin ilgi odağı oldu. Ne var ki bu sefer Arturo Usta karşı çıktı. ‘Benim heykelim saldırıyı değil, bir başkaldırıyı simgeliyor, bu heykel imajı değiştiriyor’

2018 yılında ‘Korkusuz kız’ kaldırıldı, yeni yerine taşındı, ancak aynı yerde bir simge bırakılarak.

Arturo’nun Boğa’sının iki kardeşi daha var. Bir tanesini kendisi Amsterdam Borsası için yaptı. Diğeri San Paulo’da ‘Altın Boğa’ San Paulo’daki izinsiz olduğu için daha sonra kaldırıldı.

Reinhard’ın da boğasının bir kardeşi var, o da yaşadığı kent olan Wurzburg’da bir parkta yaşıyor.

M.  Meran  Pakel

Dalyan, 31.03.2022

244  ( 16 / 22 )